'Nederland verliest geen invloed bij afwijzing grondwet'

BRUSSEL - De zware wapens zijn uit de kast gehaald. Een afwijzing van de Europese grondwet door de Nederlandse bevolking zou Europa weer terugbrengen naar een situatie, zoals die bestond voor de Tweede Wereldoorlog, meende minister Donner van Justitie vorige maand. Het licht zou uitgaan voor Nederland bij een afwijzing, stelde zijn collega op Economische Zaken Brinkhorst eerder deze week.
Het doet vermoeden dat een Nederlandse 'nee-stem' in het referendum over de grondwet de positie van Den Haag in het Europese spel ook fors zou bemoeilijken. "Toch zal dat wel meevallen", zegt een vooraanstaande diplomaat in Brussel. "Denemarken en Ierland hebben ook al ooit in referenda een Europees verdrag afgewezen. Dat is hen niet nagedragen. Het was niet zo dat Deense en Ierse diplomaten de voet werd dwars gezet, omdat de bevolking een negatieve uitspraak deed in een referendum."
Elke EU-lidstaat heeft een omvangrijk diplomatiek apparaat in Brussel. Tal van specialisten van ministeries houden zich in de Europese hoofdstad bezig met langdurige onderhandelingen over diverse dossiers op hun deelterreinen. Aan de leiding daarvan staat de permanent vertegenwoordiger of ambassadeur bij de Europese Unie van elke lidstaat. De permanente vertegenwoordigers overleggen eens per week over de belangrijkste onderwerpen op de Europese agenda. Daarover hebben zij uitvoerig overleg met hun regeringen.
In en vooral rond die diplomatieke wereld kunnen ambassadeurs veel regelen voor hun lidstaten. Daarbij gaat het soms ook om benoemingen van personen uit die landen bij Europese instanties, het uitoefenen van invloed op voorstellen van de Europese Commissie - het dagelijks bestuur van de EU - en het zoeken van compromissen met andere lidstaten.
Lidstaten die zich doorgaans positief opstellen in de EU kunnen in de regel vaker rekenen op een welwillend oor bij belangrijke personen in de Europese wereld. Veel hangt overigens ook af van de positie of statuur van de permanent vertegenwoordiger of ambassadeur.
Huidig minister van Buitenlandse Zaken Bot was ruim tien jaar de Nederlandse permanent vertegenwoordiger in Brussel, pv in Europees jargon. Daarmee was hij de langst zittende pv. Die status plus zijn ervaring betekenden dat hij veel kon regelen voor Nederland, zoals in het verleden bijvoorbeeld via de creatie van een potje voor regionale steun aan Flevoland.
De vrees ontstaat dat Nederland aan invloed moet inboeten bij afwijzing van de gronwet. "Maar ik denk niet dat zoiets Nederland of de Nederlandse vertegenwoordigers in Brussel wordt verweten", zegt de eerder genoemde hoge diplomaat. "Het komt er wel op aan goed uit te leggen aan de andere lidstaten wat het probleem is in Nederland in het geval van een afwijzing. Ook moet je dan actief helpen zoeken naar oplossingen. Maar invloed zou Nederland niet meteen verliezen."
In totaal houden tien lidstaten volksraadplegingen. Als in vier of vijf lidstaten de bevolking de grondwet afwijst, ontstaat een andere situatie als wanneer dat in slechts één of twee landen het geval zou zijn. "Als alleen Frankrijk of Nederland de grondwet afkeurt, is het aan die landen om een oplossing te zoeken", zegt Graham Watson, voorzitter van de liberale ALDE-fractie in het Europees Parlement.
"In het geval van Nederland zou de regering dan een aanpassing moeten voorstellen, waarover een jaar later een nieuw referendum plaats kan vinden. Zoals dat eerder ook met Ierland is gebeurd", vervolgt Watson. De Ierse bevolking zag in het Verdrag van Nice een bedreiging voor de traditionele neutraliteit van Ierland. Via een extra bepaling in het verdrag is toen de Ierse neutraliteit gegarandeerd. Watson: "Zoiets zou in het geval van Nederland eventueel ook kunnen."
Ook al wordt het de Nederlandse delegatie in Brussel niet nagedragen als de bevolking op 1 juni nee zou stemmen, diplomaten moeten dan wel mede alles uit de kast halen om een oplossing te vinden. Een 'nee-stem' zou de Nederlandse positie in Brussel misschien niet meteen beschadigen, maar de Nederlandse diplomatie wel extra kunnen belasten.
(Bron)