Britse oud-premier Heath overleden

LONDEN - De Britse oud-premier Edward Heath is zondag op 89-jarige leeftijd overleden. Een woordvoerder van de familie maakte de dood van Heath wereldkundig. Heath was premier van 1970 tot 1974. De gezondheid van Heath was de laatste weken ernstig verzwakt, zo maakte zijn familie eerder op de dag al bekend.
Sir Edward Heath was de eerste conservatieve Britse premier die afkomstig was uit een arbeidersgezin. Zijn parlementaire loopbaan duurde maar liefst 51 jaar en stond in het teken van zijn overtuiging dat Europa verenigd moest zijn. Hij zorgde er in 1973 voor dat Groot-Brittannië toetrad tot de Europese Gemeenschap, de voorloper van de Europese Unie.
Heath kwam in 1916 ter wereld als zoon van een timmerman en een dienstmeisje. Hij studeerde filosofie, politieke wetenschappen en economie in Oxford, omdat hij een prestigieuze beurs voor een orgelopleiding was misgelopen.
Liftend verkende hij aan het eind van de jaren dertig Europa. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende Heath bij de artillerie van de geallieerden. Daaruit kwam zijn stellige overtuiging voort dat Europa een eenheid moest vormen, opdat een dergelijk conflict nooit meer zou kunnen voorkomen.
Na de oorlog probeerde Heath enige tijd of de journalistiek of het bankwezen hem beviel, maar hij vond zijn levenslange liefde in het parlementaire handwerk. Hij werd in 1950 gekozen in het Lagerhuis. Negen jaar later werd hij minister van Arbeid. In dezelfde periode leidde hij de eerste onderhandelingen over de Britse toetreding tot de Europese Gemeenschap, maar daarover sprak de Franse president Charles de Gaulle zijn veto uit.
Heath werd in 1963 staatssecretaris voor Industrie, Handel en Regionale Ontwikkeling, maar de conservatieven moesten in 1964 Downing Street verlaten. Een jaar later werd Heath de eerste gekozen partijleider van de Conservatieve Partij en hij bleef dat tien jaar. In die tijd verloor hij drie van de vier verkiezingen, maar toch werd hij in 1970 eerste minister. Zijn belangrijkste politieke succes was de toetreding van Groot-Brittannië tot de Europese Gemeenschap in 1973.
Heaths regeringsperiode kende echter veel problemen, vooral met de vakbonden. In de winter van 1973-1974 verviervoudigde de prijs van Arabische olie en zag Heath zich gedwongen de werkweek terug te brengen naar drie dagen, terwijl stakingen er toe leidden dat de vuilnis zich opstapelde.
Toen ook de mijnwerkers harde eisen gingen stellen en dreigden de regering ten val te brengen, was voor de norse premier de maat vol. Hij riep verkiezingen uit met als centrale vraag: "Wie regeert Groot-Brittannië?" Tot Heaths teleurstelling verloren de Conservatieven zetels, hoewel zijn partij wel groter bleef dan de Labour Party.
De verkiezingsnederlaag leidde in 1974 tot een leiderschapscrisis, die tot ieders verbazing werd beslecht in het voordeel van Margaret Thatcher. Edward Heath voelde zich diep verraden en verloor zich gedurende 25 jaar in "het langste mokken in de moderne politiek". Volgens politieke vrienden hield hij liever lezingen in Europa dan in het Lagerhuis naar Thatcher te moeten kijken. Haar naam sprak Heath bij voorkeur niet uit. Zo noemde hij John Major eens zijn opvolger, "althans, op één na".
Heath koos een plaats op de banken van het Lagerhuis en verzette zich fel tegen de rechtse politiek van Thatchers partijvleugel, die hem beschouwde als vijand. Bij Thatchers val gaf Heath als enig commentaar "Rejoice, rejoice, rejoice" (verheugt u).
In een reactie op de dood van Heath stelde Thatcher zich zondag overigens grootmoedig op. Zij noemde haar voorganger een "politieke reus" en, door zijn nederige afkomst, "de eerste moderne Conservatieve leider".
Heath was ook bekend als organist, dirigent en oceaanzeiler. In de liefde was de levenslange vrijgezel niet bepaald gelukkig. De pianiste Moira Lympany hoopte ooit dat Heath haar ten huwelijk zou vragen. Tegen een journalist vertelde ze echter eens, dat sir Edward nooit meer had gedaan dan een arm om haar schouder leggen.
Heath nam in mei 2001 afscheid van het Lagerhuis, waar hij nog eenmaal liet horen dat hij een begenadigd spreker was. Voor zijn laatste toespraak kon er voor Heath maar één onderwerp zijn: Europa.
(Bron)