Relschoppers straffen, prima, maar zoals het verhaal beschreven is lijken de uitgesproken straffen me vooral een perfecte grond voor verder ongenoegen, meer onrust en minder binding van die veroordeelden met de samenleving, en dat kan en mag toch niet het doel zijn van het strafrecht.

Een strafmaat hoort niet de schijn van wraakzucht en partijdigheid te hebben. Hoewel we allemaal weten dat dat een illusie is – een bijstandsmoeder die boodschappen krijgt wordt keihard aangepakt, een multinational die ‘scherp aan de wind zeilt’ en alle belasting weet te ontduiken komt ermee weg. Ouders die slechts op grond van een 'verkeerde' achternaam verdacht zijn krijgen enorme boetes, de ambtenaren die dat bedachten en uit lieten voeren zitten volgens mij nog vrolijk op hun plek hun salaris op te strijken. Het kabinet viel, de hoogste baas werd ontslagen en direct in dienst genomen als ‘bijzonder adviseur’ bij BZK. Ze dronken een glas, ze deden een plas en alles bleef zoals het was.
Waar je ook kijkt, zie je een (on)behoorlijke tweedeling in dit land. Maar kennelijk zijn de meeste mensen daar akkoord mee (omdat ze er zelf – nog – geen last van hebben?), want de partijen die verantwoordelijk zijn voor deze regels en wetten en regelingen en uitvoeringsinstanties, blijven volop aan de macht.
Zo zal er niets veranderen. Zo zullen de ‘minderen’ (op grond van etniciteit, inkomen, fysieke en/of mentale aandoeningen, leeftijd, opleiding, toegang tot zorg, arbeidskansen en ga zo maar door) kwetsbaar blijven en steeds kwetsbaarder worden. Ook omdat ze weinig tot geen machtsmiddelen hebben – ik zie niet snel een rij rolstoelen, scootmobielen en verpleeghuisbedden met bewoners over de snelweg richting het Malieveld gaan (dat veld is ook beter geschikt voor trekkers natuurlijk…), wie werkloos is kan niet staken als drukmiddel, wie arm is heeft geen geld om naar een landelijke demonstratie te reizen als die niet toevallig in de buurt is.
Maar een jongen die tegen een ruit schopt en twee zakjes drop jat, krijgt vier maanden cel en een geldboete ter hoogte van tweemaal mijn jaarsalaris (en hij krijgt minder want jeugdloon). Dat gaat Nederland echt vooruit helpen.

In het Nederlands strafrecht zijn vier strafdoelen geformuleerd:

• vergelding (de straf voor de dader)
• generale preventie (afschrikwekkende werking op de bevolking door de dreiging van straf)
• onschadelijkmaking (voorkomen dat een opgesloten gestrafte ontsnapt, bescherming bevolking)
• speciale preventie (voorkomen dat de veroordeelde recidiveert)

Het is duidelijk dat bij de uitgesproken straffen de eerste twee doelen zeker bereikt zijn. In theorie telt de bescherming van de bevolking deels mee: wie in de bak zit, kan niet rellen. Maar naar mijn mening gaat het om zeer specifiek geweld: er was al veel spanning door de coronamaatregelen, en de avondklok was de (adrenaline?)druppel die de emmer deed overlopen. De rechtbankverslagen die ik las, gingen over jongens zonder strafblad. Opgefokt en meegesleept. Onderschat niet hoe dat werkt in zo'n situatie. De relschoppers misdragen zich, de politie treedt (terecht) op, de relschoppers verzetten zich, de politie moet harder optreden - zowel om de orde te herstellen als om zichzelf te beschermen, waarna de relschoppers ook feller worden en het kan uitmonden in een halve veldslag. De politie staat dan niet meer tegenover individuen, maar tegenover een kolkende massa stenen en vuurwerk gooiende hersenloze blob - en de relschoppers zien ook geen agenten of ME'ers meer, maar een linie die vooral uitdaagt om er doorheen te breken. Niet omdat de agenten uitdagen als doel hebben, maar omdat het zo werkt, en omdat het niet anders kan. Het is niet ideaal, maar het minst slechte. (Tenzij je een waterkanon zou voltanken met water waarin XTC of MDMA is opgelost misschien. Paar keer spuiten en alle rellers liggen te knuffelen 🤗)

In zo'n situatie kun je als agent niet even je beschermingsmiddelen wegdoen en een gezellig babbeltje maken met degene die net een steen naar je kop wilde gooien. Wie weet zou het kunnen werken, maar ik zou het risico niet willen nemen. Juist niet omdat degene die je zou aanspreken, niet de enige is.

Als je op zo'n moment 1 persoon uit de massa zou trekken en vraagt wat ie nou aan het doen is, zal ie verbaasd om zich heen kijken en schrikken.

Dat is géén verontschuldiging voor het gedrag, maar de voorgaande spanning rond de coronamaatregelen had mijns inziens meegewogen moeten worden als (licht) verzachtende omstandigheid.

Op z'n minst een deel van de bevolking het goedkeuren dat relschoppers worden opgesloten, een deel zal de gegeven straffen veel te laag vinden en een deel vindt ze te zwaar, die tweedeling is er altijd, welke straf er ook gegeven wordt.

Aangaande het laatste doel, het voorkomen van recidive: ik geloof er niets van dat dat doel bereikt wordt door deze straffen.

Daarnaast is het opvallend dat voetbalhooligans, die een sport van rellen maken, anders aangepakt worden. Het beleid daarbij is dat alle strafbare feiten moeten uitmonden in een strafrechtelijke sanctie. Maar...

Voorbeeld: seizoen 2005/2006, Feyenoord-Ajax, 854 Feyenoordsupporters aangehouden. Ruim 600 daarvan wegens niet gehoorzamen aan een bevel van een agent (bijvoorbeeld om 'zich te verwijderen').

Uiteindelijk zijn er 191 vervolgd, en daarvan kwamen er 67 voor de rechter (de overigen: 119 kregen een transactievoorstel, er was 1 taakstraf, en er waren 3 sepots).

Van die 67 gedagvaarden, kregen er 29 een geldboete, 21 een werkstraf, 4 een celstraf, 1 jeugddetentie (totaal dus 55 personen veroordeeld).

82% van die 67.

854 aanhoudingen leiden tot 55 veroordelingen. 6,44%. Daarnaast zijn 189 supporters voorgedragen voor een stadionverbod, bij 181 personen is dat ook opgelegd. (Bron)

Ik vraag me dan af: wat heeft dit alles gekost, en wat heeft het opgeleverd? Wat verklaart het verschil tussen de aanpak van hooligans en de avondklokrellers?